Oplossing erfelijke problemen bij rashonden
Veel mensen hebben een rashond of kennen wel iemand die er een heeft. Mensen vallen vaak voor het uiterlijk en karakter van zo’n hond. Steeds vaker komen bij rashonden langdurige en ernstige gezondheids- en welzijnsproblemen voor, als gevolg van te ver doorfokken op bepaalde uiterlijke raskenmerken. Dit gaat menigeen aan het hart en veel mensen vinden dat deze problemen opgelost moeten worden. Maar het is niet altijd duidelijk wat de beste aanpak is.
In dit kader heeft het Lectoraat Welzijn van Dieren van Hogeschool Van Hall Larenstein vier sprekers uitgenodigd die het probleem en de mogelijke oplossingen vanuit verschillende invalshoeken hebben belicht. De lector en tevens dagvoorzitter dr. Ing. Hans Hopster heeft het onderwerp kort geïntroduceerd. Het Studium Generale vond op 11 maart jl. in Leeuwarden plaats en trok de aandacht van zo'n 120 studenten en andere belangstellenden.
Fokkerij: leren van de gemaakte fouten
Dr. ir. Kor Oldenbroek van het Centrum voor Genetische Bronnen van Wageningen UR ging in op de theorie achter de problematiek met de rashonden. Bij de hond zorgt een klein aantal genen voor grote variatie in uiterlijk, waardoor extremen makkelijk te fokken zijn. Bij de dieren met een extreem uiterlijk kunnen fysiologische functies aangetast zijn, bijvoorbeeld meer longproblemen bij honden met een platte snuit. Erfelijke aandoeningen met ernstige afwijkingen door inteelt is het andere probleem: rassen zijn gevormd uit een (te) beperkt aantal ouderdieren. “De problemen zijn door fokkerij ontstaan, maar kunnen ook weer door fokkerij opgelost worden”, stelt Kor Oldenbroek. Het moet acceptabel worden om nieuw/vers bloed in te kruisen en in het fokdoel moet gezondheid op de eerste plaats staan. "Verzamel alle mogelijke gegevens over verwante dieren, houd rekening met verwantschap bij de selectie en paring, en schakel (er niet mee fokken dus) ongezonde dieren (langzaam) uit", aldus dr. Oldenbroek in zijn conclusie.
Eerlijke fok van honden
De Raad van Beheer op Kynologisch gebied in Nederland heeft onlangs het plan ‘Fairfok, gezonde en sociale hond in Nederland’ gepresenteerd. Dr. Ingeborg de Wolf nam het publiek mee in het plan. De gezamenlijke visie van de partijen die het plan ondersteunen luidt: ”Wanneer er gefokt wordt met honden zijn gezondheid, gedrag en welzijn leidend”. Dit impliceert dat bij fokken pas op zaken als uiterlijk gestuurd kan worden als gezondheid, welzijn en sociaal gedrag geborgd zijn. “Fairfok staat voor eerlijk gefokte honden”, aldus dr. De Wolf. De huidige stamboom moet uitgroeien tot een soort keurmerk: ‘Fairfok’, vergelijkbaar met het bekende 'Fair trade' label. De stamboom geeft inzicht in de inspanningen van de fokker. Centraal in het fokbeleid staat het openstellen van de stamboeken, waarbij raszuiverheid niet meer het hoogste ideaal is en het mogelijk is om honden van een ander ras in te kruisen. DNA-afname is inmiddels verplicht om de afstamming te bepalen. Dr. de Wolf sloot haar verhaal af met de opmerking dat er veel look-alikes zijn; zo heeft slechts 6% van de Chihuahua’s, 12% van de Franse Bulldogs en 20% van de Labradors een stamboom. De Raad zou ook graag grip willen krijgen op honden zonder stamboom, omdat daar vergelijkbare gezondheids- en welzijnsproblemen spelen.
Onrealistisch optimisme
“De mens maakt en mismaakt de hond”, dat was de titel van de presentatie van ing. Sieneke Groenman, van de Koninklijke Hondenbescherming. De Hondenbescherming ziet het als haar taak om potentiele hondenbezitters goed voor te lichten wat er bij het houden van hond komt kijken. Volgens ing. Groenman doen veel mensen na aanschaf weer afstand van hun hond vanwege ‘onrealistisch optimisme’. Dat wil zeggen dat we denken dat problemen vooral bij anderen, en minder snel bij ons zelf voorkomen. Dit leidt tot onderschatting van wat er komt kijken bij het houden van een hond: probleemgedrag bij de hond, opvoeden/trainen van de hond blijkt moeilijker dan verwacht, onderschatting van de tijd die het zorgen voor een hond in beslag neemt.
De Hondenbescherming onderstreept dat veel problemen veroorzaakt worden door impulsaanschaf door de kopers, iets wat niet bevorderlijk voor het hondenwelzijn is. Met de campagne ‘Fairpup’ richt de Hondenbescherming zich op het creëren van bewustwording omtrent de aanschaf van een pup. De Hondenbescherming subsidieert onderzoek naar de impulsaanschaf van honden: hoe werkt het en wat beïnvloedt het keuzeproces. Dit geldt ook voor de keuze voor een rashond. Onder meer met de app ‘De gezonde hond’ wil de Hondenbescherming de aandacht van de koper vestigen op het leed dat wordt veroorzaakt door overdreven uiterlijke kenmerken. “Een ludiek instrument dat de koper uitdaagt een zo gezond mogelijke hond te bouwen”, aldus ing. Groenman.
Een verhaal uit de praktijk
Drs. Ing. Esther Siteur van Rijnstra van de Algemene Vereniging voor Liefhebbers van Saarlooswolfhonden (AVLS) kwam als slotspreker met een verhaal uit de praktijk, over de Saarloos Wolfhond. Dit is een Nederlands ras ontstaan door een kruising van de wolf en de Duitse herder. Met dit ras gaat het slecht. Er is een hele nauwe genetische basis ontstaan waar een hele populatie op gebaseerd is. In 2007 heeft AVLS geïnventariseerd hoe het ras ervoor staat om de problemen aan te kunnen pakken. Geconstateerd werd dat inteelt te hoog is en moeilijk naar beneden te krijgen is. Deskundigen adviseerden daarom ‘outcross’: het inbrengen van ‘nieuw bloed’ van buiten het ras. Door een reu in te zetten van buiten de populatie daalt inteelt van pups meteen naar 0%. De leden/fokkers hebben suggesties gedaan voor de rassen. Ing. Siteur van Rijnstra besloot haar verhaal met de keuze die gemaakt is voor de eerste outcross: de Zwitserse Witte Herder. De eerste pups zijn inmiddels geboren!
Het SG werd afgesloten met een boeiende discussie aan de hand van veel vragen en met een aantal door de sprekers bedachte stellingen. De beste vraag vanuit het publiek werd beloond met een proefabonnement op het tijdschrift ‘Hondenmanieren’.
(Bron foto: Wikimedia)